|
|
|
|
Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma và phu nhân (bên phải) đón Chủ tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình và phu nhân tại Pretoria hôm qua 26-3. Ảnh
Reuters. |
(TBKTSG Online) - Chuyến công du lục địa đen của tân Chủ tịch Trung
Quốc Tập Cận Bình được coi là nhằm trấn an các nước châu Phi về tham
vọng kinh tế của Trung Quốc khi quan hệ đôi bên bắt đầu sóng gió.
Quan hệ kinh tế Trung-Phi tăng nhanh
Trung Quốc hiện là đối tác thương mại và đầu tư lớn nhất của châu Phi.
Theo số liệu của hải quan Trung Quốc, kim ngạch buôn bán hai chiều giữa
Trung Quốc và châu Phi năm ngoái là 198 tỉ đô la Mỹ, tăng 19,3% so với
năm 2011 và tăng 20 lần so với năm 2000.
Nhưng cấu trúc của mối quan hệ thương mại này không cân bằng: năm ngoái
Trung Quốc nhập khẩu từ châu Phi khoảng 113 tỉ đô la, chủ yếu là nhiên
liệu và khoáng sản như dầu mỏ, quặng kim loại và bán sang châu phi hàng
hóa công nghiệp như quần áo may sẵn, đồ điện tử gia dụng. Khoáng sản
chiếm 80% giá trị nhập khẩu của Trung Quốc từ châu Phi, theo báo Economist;
còn hàng hóa Trung Quốc, tuy phần nào giúp người dân cải thiện cuộc
sống nhưng lại góp phần triệt tiêu các doanh nghiệp địa phương, gây hại
cho nỗ lực công nghiệp hóa của lục địa này.
Đầu tư của Trung Quốc thì khó đo lường hơn. Mùa hè năm ngoái, Bộ trưởng
Thương mại Trung Quốc Trần Đức Minh (Chen Deming) cho biết, tổng vốn
đầu tư của Trung Quốc tại châu Phi đã vượt quá 14,7 tỉ đô la Mỹ, tăng
60% so với năm 2009; một thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc đưa ra con số
15,3 tỉ đô la vốn đầu tư vào cuối năm 2012 và hiện có tới 800 doanh
nghiệp nhà nước Trung Quốc hoạt động tại châu Phi.
Vốn đầu tư của Trung Quốc tại châu Phi cũng tập trung vào các dự án
khai khoáng để cung ứng nguyên liệu cho nền kinh tế Trung Quốc. Mãi đến
gần đây, đầu tư của Trung Quốc tập trung vào những quốc gia có trữ lượng
khoáng sản lớn như Algeria, Nigeria, Nam Phi, Zambia, Congo nhưng Trung
Quốc cũng mạnh dạn đầu tư cả ở những quốc gia nhiều bất ổn như Sudan,
Zimbabwe – là những nơi các doanh nghiệp nước ngoài khác né tránh.
Cùng với sự gia tăng thương mại và đầu tư, đã diễn ra làn sóng di cư
của người Trung Quốc sang châu lục này. Số liệu thống kê chưa đầy đủ cho
biết hiện đã có hơn 1 triệu người Hoa sinh sống và làm ăn ở châu Phi,
phần lớn làm trong các dự án đầu tư và kinh doanh của Trung Quốc, một số
ít tự tổ chức kinh doanh hoặc làm dịch vụ.
Bất đồng về văn hóa, lối sống, về cung cách làm việc đã dẫn tới không
ít những vụ va chạm giữa các công nhân, quản lý người Trung Quốc với
công nhân địa phương, chẳng hạn như vụ một viên quản lý mỏ than tại
Zambia bị các công nhân đình công đòi tăng lương giết chết hồi tháng
8-2012 vừa qua.
Theo báo Economist, mới đây tòa án Algeria đã cấm hai công ty
Trung Quốc tham gia đấu thầu các dự án công, chính quyền Gabon hủy bỏ
một hợp đồng khai khoáng, chính quyền Nam Sudan trục xuất Liu Yingcai,
giám đốc Petrodar – một liên doanh dầu khí Trung Quốc-Malaysia, khách
hàng lớn nhất của Nam Sudan – vì tội biển thủ một lượng dầu trị giá 815
triệu đô la v.v… Một số quốc gia như Malawi, Tanzania, Uganda và Zambia
đặt ra những luật lệ giới hạn lĩnh vực mà công ty Trung Quốc được tham
gia kinh doanh nhằm bảo vệ các doanh nghiệp địa phương trong ngành nông
nghiệp và bán lẻ.
Thời trăng mật đã qua?
Nhìn lại quan hệ giữa Trung Quốc và châu Phi trong thời gian qua, nhà
nghiên cứu người Pháp Anna Alve nhận xét: “Châu Phi và Trung Quốc đã
thực sống một thiên tình sử từ một thập kỷ qua. Nhưng tuần trăng mật từ
nay đã chấm dứt… Nhẹ nhàng nhưng chắc chắn, các nước châu Phi ý thức về
nguy cơ của một kiểu đô hộ mới”, bà Alve nói trên báo Pháp Le Monde. Còn trên báo Anh Financial Times,
ông Lamido Sanusi, Thống đốc Ngân hàng trung ương Nigeria, tỏ ra gay
gắt hơn: “Trung Quốc lấy nguyên liệu của chúng tôi và bán cho chúng tôi
sản phẩm công nghiệp. Đây chính là bản chất của chủ nghĩa thực dân”.
Ngoài sự chống đối của người dân mới khởi phát ở châu Phi, Trung Quốc
còn phải đương đầu với một thách thức mới: sự cạnh tranh từ các nền kinh
tế mới nổi khác như Ấn Độ, Nga, Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ và Hàn Quốc – những
quốc gia cũng đi theo con đường tìm kiếm tài nguyên và thị trường ở châu
Phi mà Trung Quốc đang đi. Thương mại hai chiều giữa châu Phi và Ấn Độ
chẳng hạn, đã xấp xỉ bằng một nửa so với Trung Quốc.
Lựa chọn châu Phi làm điểm công du thứ hai sau Nga, Chủ tịch Trung Quốc
Tập Cận Bình muốn chứng tỏ châu lục này là ưu tiên hàng đầu trong chính
sách ngoại giao, kinh tế của Trung Quốc. Tại điểm dừng chân đầu tiên ở
Tanzania, ông Tập đã có bài phát biểu nêu tóm tắt những chính sách của
Trung Quốc mà trọng tâm là gia tăng viện trợ và đầu tư ở châu lục này;
chẳng hạn Trung Quốc cam kết cung cấp 20 tỉ đô la Mỹ trong 3 năm
(2013-2015) để giúp các nước châu Phi phát triển hạ tầng, nông nghiệp và
kinh doanh; cấp 18.000 học bổng cho sinh viên châu Phi v.v…
Tại Tanzania – nơi mà Trung Quốc là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ hai,
hoạt động trong các lĩnh vực nông nghiệp, khai thác than đá, quặng sắt
và xây dựng đường sá, ông Tập đã chứng kiến lễ ký kết 16 dự án cải thiện
cơ sở hạ tầng, cảng biển và xây dựng một trung tâm văn hóa Trung Quốc.
“Trung Quốc thành thật hy vọng được nhìn thấy các quốc gia châu Phi phát
triển nhanh hơn, người châu Phi có cuộc sống tốt đẹp hơn”, ông Tập nói.
Tuy nhiên, theo Reuters, ông Tập cũng thừa nhận, quan hệ giữa Trung
Quốc và châu Phi đang có những căng thẳng. “Trung Quốc đang đối mặt với
những hoàn cảnh mới, những vấn đề mới trong quan hệ Trung-Phi. Nhưng
Trung Quốc đã và sẽ tiếp tục cùng với các nước châu Phi tìm ra những
giải pháp thực tế để giải quyết một cách thích đáng những vấn đề về
thương mại và hợp tác kinh tế để châu Phi thu được nhiều lợi ích hơn từ
sự hợp tác này”, ông Tập nói.
Ông Tập Cận Bình cũng đã đến thủ đô Pretoria của Nam Phi và tham dự
Hội nghị thượng đỉnh khối BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và
Nam Phi) trong hai ngày 26 và 27-3-2013. Hội nghị này dự kiến sẽ phê
chuẩn việc hình thành một quỹ ngoại hối chung và một ngân hàng phát
triển hạ tầng để giúp các nền kinh tế đang phát triển giảm bớt sự lệ
thuộc vào Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ quốc tế - vốn được coi là
phản ánh quyền lợi của Mỹ và các nước công nghiệp.
Chuyến công du châu Phi của ông Tập sẽ kết thúc sau khi thăm Cộng
hòa Congo, nơi cung cấp cho Trung Quốc 5,95 tỉ thùng dầu vào năm ngoái.
Nguồn:
http://www.thesaigontimes.vn/Home/thegioi/hoso/93678/Trung-Quoc---chau-Phi-tuan-trang-mat-da-qua!.html
|
|
|
No comments:
Post a Comment