CÂY TUNG Ở VƯỜN QUỐC GIA CÁT TIÊN

CÂY TUNG Ở VƯỜN QUỐC GIA CÁT TIÊN

Du khách đến VQG Cát Tiên hầu như đều ghé thăm cây Tung cổ thụ có những cái rễ rất ấn tượng, cách trụ sở Vườn khỏang 3 km ( từ đường bê-tông đi bộ hơn trăm mét). Có thể nó là cây Tung đặc biệt chỉ kém cây Tung kỳ quái ở ngôi đền Ta Prohm ở Angkor-Campuchia.

Trên hành trình 15 km từ Trụ sở Vườn vào Bàu Sấu, nhất là tuyến đi bộ hơn 5 km xuyên rừng, du khách có thể gặp rất nhiều cây Tung có gốc đẹp, có một cây rất ấn tượng bên đường mòn cách Bằu Sấu 3 km.

Cây Tung-"Thằn lằn sấm" ở VQG Cát Tiên.

( Ảnh: Thanh Liêm-3/2013)

Cây Tung kỳ quái ở Đền Ta Prohm - Angkor Campuchia ( Ảnh: Internet).

Trích theo Sách đỏ Việt Nam-trang 279:

" Tên Việt Nam: TUNG

 Tên La tinh: Tetrameles nudiflora R. Br.

 Họ: Đăng Datiscaceae

 Bộ: Thu hải đường Begoniales

Mô tả: Cây gỗ to, rụng lá, cao hơn 40m với đường kính thân đến 1m hay hơn nữa, có rễ bạnh phát triển; vỏ thân màu xám, trắng. Lá có phiến hình trứng - tròn, dài 12 - 15cm, rộng 10 - 13cm, gốc hình tim, đầu có đuôi nhọn ngắn, khi non có lông ở cả hai mặt, khi già trở nên gần nhẵn, có 4 - 6 gân mọc từ gốc cùng với gân chính và 4 đôi gân bậc hai khác; cuống lá dài 5 - 12cm; sẹo lá gần tròn. Hoa đơn tính, khác gốc, xuất hiện trước khi ra lá mới.

…

Sinh học:

Mùa quả chín tháng 3. Tái sinh bằng hạt.

Giá trị:

Nguồn gen độc đáo. Loài duy nhất của chi Tetrameles. Gỗ mềrn, dùng trong xây dựng và đóng đồ dùng gia đình; vỏ thân dùng làm thuốc nhuận tràng.

Tình trạng:

Biết không chính xác. Trước đây gặp khá nhiều, nhưng số lượng cá thể trong những năm gần đây bị giảm sút rất nhanh chóng vì bị chặt lấy gỗ và đặc biệt môi trường sống là rừng trên đất đỏ bazan bị phá hủy để trồng cây công nghiệp. Có thể bị tuyệt chủng. Mức độ đe doạ: Bậc K.

Đề nghị biện pháp bảo vệ:

Bảo vệ nguyên vẹn trong tự nhiên ở một số khu rừng cấm và nghiên cứu đưa trồng làm cây lấy gỗ."

Hai cây Tung có chung một rễ lớn- VQG Cát Tiên 3/2013

Những cây Tung thế này gặp khá nhiều ven đường vào Bàu Sấu.

Một gốc Tung có bộ rễ đặc trưng: gân chính; gân bậc hai...

Nắng sớm với rộn rã tiếng ve, huyên náo tiếng chim

trên cây Tung ven đường vào Bàu Sấu- T3/2013

Rễ chùm của cây Tung bật gốc vẫn ôm theo những tảng đá Bazan bọt.

Một cây Tung đường kính gốc 0,5 m bị bật gốc.

Một cây lâu năm dù đã rất cao lớn vẫn có thể bị bật gốc...

Lớp đá bazan bọt phong hóa rất mỏng khiến bộ rễ cây dù tỏa rộng,

gân guốc vẫn không đủ lực bám chịu được gió lốc xóay mạnh.

Trong khu vực VQG Cát Tiên có rất nhiều lòai và kiểu thảm thực vật: rừng thường xanh; rừng bán rụng lá, rừng ngập nước…và các kiểu rừng chuyển tiếp. Các bác, các anh cùng đi chỉ cho tôi biết các dạng địa hình, trảng; bàu… Giải thích quá trình núi lửa tạo đá bazan bọt, qua quá trình phong hóa bề mặt thành lớp đất mỏng màu mỡ.

Cây Tung là một lòai cây thích nghi được thổ nhưỡng, khí hậu bằng bộ rễ tỏa rộng gân guốc bám chặt vào lớp đất rất mỏng lổn nhổn đá tảng so với chiều cao 40-50 m, về mùa khô cùng các lòai khác rụng lá che phủ mặt đất giữ độ ẩm. Khu đường vào Bàu Sấu tòan đá bazan giống như khu vực Sok Lu gần ngã ba Dầu Giây hoặc khu chợ 5km5;  núi Tượng, huyện Tân Phú trên đường vào xã Nam Cát Tiên.

Chỉ một cây Tung thôi đã có chuyện để nói vài cây số. Bài học rút ra là:

Dù môi trường có khó khăn khắc nghiệt, biết cách thích nghi vẫn có thể sống lâu, sống khỏe trăm năm ( thành cụ Tung), tỏa bóng và làm chỗ dựa cho nhiều cây, dây, chim, con…khác kể cả con người cùng sống hài hòa.

Triết lý cây Tung: Gốc có vững cây mới bền. Rễ chưa đủ tầm mà ham vươn cao quá e gió nhẹ cũng đổi thế đứng 90 độ luôn.

Còn nhiều cái tự suy, như cùng nhau rụng lá tạo lớp dày che phủ tầng đất mỏng trên đá gốc, giữ độ ẩm đủ sống qua mùa khô. Phát triển bền vững là như vậy chứ không phải cậy lớn mà cứ cao ngạo…

Cái lý luận đường rừng của anh bạn nghe cũng hay hay. Chia sẻ.

Bàu Sấu-Cát Tiên T.3-2013, Thùy Trang.

SCT: Bài này tác giả gửi trực tiếp cho Blog của SCT. Xin cảm ơn!