Khai thác bôxit: Chi phí tăng cao, công nghệ lạc hậu
10/05/2013 09:07 (GMT + 7)TT - Tại hội thảo do Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật VN tổ chức ngày 9-5, đại diện Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản VN (TKV) đã công khai các con số mới nhất về các dự án bôxit ở Tây nguyên.
Tổ hợp
bôxit nhôm Tân Rai (Bảo Lâm, Lâm Đồng) đang lưu kho hơn 300.000 tấn
alumin vì chưa bán được. Mỗi ngày tổ hợp này tiếp tục sản xuất thêm
1.000 tấn- Ảnh: Mai Vinh
Tổ
hợp bôxit nhôm Tân Rai (Bảo Lâm, Lâm Đồng) đang lưu kho hơn 300.000 tấn
alumin vì chưa bán được. Mỗi ngày tổ hợp này tiếp tục sản xuất thêm
1.000 tấn- Ảnh: Mai Vinh
Mặc dù những số liệu mới công bố đều bất lợi, đại diện
Bộ Công thương vẫn nhận định hai dự án bôxit chắc chắn có hiệu quả và
việc đề xuất dừng dự án là không hợp lý. TKV khẳng định dự án sẽ hoàn
vốn trong khoảng 12-13 năm, còn các chuyên gia cho rằng dự án sẽ... “mắc
kẹt”.
Những con số biết nói
|
Chậm tiến độ
Về việc chậm tiến độ, TKV giải thích do dự án có quy mô
lớn, phức tạp, đền bù giải phóng mặt bằng chậm, thi công hồ bùn đỏ phải
kéo dài do phải tái thẩm định và bổ sung giải pháp an toàn sau sự cố vỡ
hồ bùn đỏ ở Hungary. Đáng lưu ý, TKV thừa nhận chất lượng giao thông
khu vực đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều đèo, dốc chỉ đảm bảo xe trọng
tải đến 25 tấn nên việc vận chuyển thiết bị... siêu trường siêu trọng
gặp khó khăn.
TKV cũng nêu một nguyên nhân nữa khiến dự án chậm là vì
tác động của dư luận xung quanh việc tiếp tục hay dừng triển khai dự án
bôxit cũng như có số lượng lớn các đoàn công tác của trung ương, địa
phương và cơ quan báo chí đến kiểm tra, giám sát, tìm hiểu thông tin...
đã ảnh hưởng đến tâm lý chủ đầu tư, nhà thầu...
|
TKV cho biết tổ hợp bôxit nhôm Lâm Đồng được phê duyệt
năm 2009 với tổng mức đầu tư trên 11.300 tỉ đồng (khoảng 670 triệu USD).
Tuy nhiên, đến tháng 3-2013, TKV phải điều chỉnh tăng thêm trên 3.640
tỉ đồng (tăng 33,1%).
Nguyên nhân, đại diện TKV cho biết vì tỉ giá, lãi suất
tăng và khi lập dự án đã chủ quan chưa tính đến chi phí nguyên vật liệu
chạy thử, chi phí vay vốn.
Đặc biệt, khi tính toán lại tại thời điểm tháng 3-2013,
với dự án Tân Rai, lợi nhuận sau thuế bình quân năm chỉ còn khoảng 896
tỉ/năm, giảm tới trên 310 tỉ so với tính toán hồi năm 2009. Số năm lỗ kế
hoạch tăng thêm hai năm, tức phải năm năm sau nhà máy mới hết lỗ.
Các loại thuế phải nộp của dự án cũng chỉ còn khoảng
422 tỉ/năm, giảm trên 117 tỉ so với tính toán cũ. Ngược lại, thời gian
thu hồi vốn (kể từ khi đi vào hoạt động) sẽ là 11,8 năm, tăng hơn hai
năm rưỡi.
Với nhà máy Nhân Cơ, TKV cho biết tổng vốn đầu tư tăng
31%, số năm lỗ kế hoạch là bảy năm với tổng lỗ khoảng 1.700 tỉ đồng,
thời gian thu hồi vốn của dự án này cũng dài hơn, lên tới 12,9 năm.
Trong khi số thuế nộp cho ngân sách lại... giảm trên
623 tỉ. Như vậy, so với tính toán hồi năm 2009-2010 để đi đến quyết định
đầu tư giữa lúc dư luận băn khoăn, công bố khả năng nộp thuế của hai dự
án bôxit nay đã được TKV giảm xuống tổng cộng trên 740 tỉ đồng.
Theo báo cáo của TKV, tính đến tháng 4-2013, tổ hợp
bôxit nhôm ở Tân Rai đã khai thác được 1,6 triệu tấn quặng bôxit. Nhà
máy tuyển quặng sau nhiều bước chạy thử đã cho ra sản phẩm quặng tinh
bôxit cơ bản đảm bảo thiết kế, riêng phần nước tuần hoàn và nước thải ra
“hồ thải quặng đuôi” chưa đạt yêu cầu.
Còn nhà máy alumin Nhân Cơ (Đắk Nông), trước nhiều ý
kiến cho rằng cần dừng dự án này lại, TKV khẳng định dự án đã hoàn thành
xây lắp khoảng 51% và gần như... tất cả thiết bị chính đã được tập kết
đến chân công trình. Tổng giá trị đã thực hiện cho nhà máy này đã lên
tới trên 6.800 tỉ đồng.
Sẽ mắc kẹt hơn 10 năm
Trao đổi với Tuổi Trẻ, một chuyên gia tham dự hội thảo
(phần thảo luận hạn chế báo chí tham dự) cho biết ông Nguyễn Mạnh Quân,
vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng Bộ Công thương, đã cho rằng dư luận xã hội
và các nhà khoa học lo ngại hiệu quả kinh tế hai dự án bôxit là chính
đáng.
Ông Quân cũng cho rằng số liệu công bố ngày 9-5 có thể
coi là số liệu chính thống và để đánh giá hiệu quả dự án phải dùng số
liệu mới này.
Ông Quân lưu ý giá bán bôxit của TKV tính theo giá hiện
nay (giá khoáng sản đang rơi), và nhận định hai dự án bôxit chắc chắn
có hiệu quả và đề xuất dừng dự án lại là không hợp lý.
Ông Nguyễn Văn Ban, nguyên trưởng ban bôxit nhôm, Tổng
công ty Khoáng sản VN, cho rằng các số liệu về mức đầu tư của TKV chưa
bao giờ thống nhất. Theo ông Ban, có khi mức đầu tư một dự án bôxit đã
được công bố lên tới 800 triệu USD, nên nếu tăng tới trên 30%, tổng số
tiền phải đổ vào một tổ hợp alumin đã lên tới trên 1 tỉ USD.
Ông Ban cũng cho rằng bôxit VN chất lượng không cao,
vùng khai thác đều cách rất xa cảng biển, lớp bôxit trên đất rất mỏng,
vùng khai thác lại rất thiếu nước, chi phí đền bù cao...
Nhấn mạnh với khoảng cách đều trên 100km, việc vận
chuyển bôxit từ nhà máy ra biển phải bằng tàu hỏa, nếu lấy ôtô chở là
cực kỳ rủi ro, chi phí rất cao (chi phí vận chuyển theo TKV tính thì ở
Tân Rai là 478.500 đồng/tấn; Nhân Cơ 528.000 đồng/tấn).
Trong khi đó, quy hoạch Bộ Công thương lại nói đến sau
năm 2020 mới nghiên cứu làm đường sắt. Ông Ban khẳng định “như thế là
hai nhà máy sẽ mắc kẹt hơn 10 năm nữa”.
Phải hi sinh cho TKV?
GS.TSKH Nguyễn Quang Thái, phó chủ tịch Hội Khoa học
kinh tế, trong tham luận gửi hội thảo đã đánh giá tất cả những gì đang
xảy ra ở Tân Rai chứng tỏ “sự yếu kém của cả ban quản lý dự án, nhà thầu
và chủ đầu tư”.
Nêu chi phí đền bù cho dân của TKV hiện khoảng 800
triệu đến 1 tỉ đồng/ha, TKV đề xuất giảm chỉ còn 250 triệu/ha; TKV cũng
đề nghị giảm thuế môi trường từ 30.000 đồng/tấn xuống chỉ còn 5.000
đồng/tấn, ông Thái đặt câu hỏi: Liệu có phải Nhà nước đang bị đặt vào
tình thế buộc phải “hi sinh” cho TKV? Nếu Nhà nước đồng ý giảm, ông Thái
cho rằng như thế thật ra về mặt kinh tế với đất nước sẽ... không hiệu
quả.
TS Nguyễn Thành Sơn, giám đốc ban quản lý các dự án
than đồng bằng sông Hồng của TKV, cho rằng thực tế triển khai các dự án
thử nghiệm cho thấy tính chất thử nghiệm không đúng, vì TKV thử nghiệm
cùng lúc hai dự án cùng một công nghệ, cùng quy mô, cùng nhà thầu, cùng
loại bôxit... Quy mô thử nghiệm theo ông Sơn cũng trái chỉ đạo phải “làm
từ nhỏ đến lớn”. Bởi công suất thử nghiệm 1,26 triệu tấn/năm, thực tế
đã gấp... 10 lần nhu cầu trong nước.
TS Sơn nói TKV đã mắc vào “cái bẫy giá rẻ” của Trung
Quốc. Công nghệ sử dụng than của dự án đòi hỏi phải đưa than tốt từ
Quảng Ninh vào. Phân xưởng khí hóa than thì sử dụng công nghệ từ cách
đây nửa thế kỷ. Đặc biệt, nhà thầu chỉ cam kết làm ra 1 tấn alumin cần
tới 679kg than, 49,2kg vôi, 7m3 nước... nên ông Sơn cho rằng riêng lượng than cấp cho Tân Rai đã đủ cấp cho một nhà máy nhiệt điện phát 1 tỉ kWh/năm...
|
Sẽ thăm dò bôxit ở Bình Phước, Gia Lai
Thừa ủy quyền của Bộ Công thương, Viện Khoa học công
nghệ mỏ - luyện kim đã công bố dự thảo quy hoạch thăm dò khai thác, chế
biến và sử dụng quặng bôxit đến năm 2020 có xét đến năm 2030. Theo đó,
quy hoạch dự báo giá alumin từ năm 2010-2020 trung bình sẽ ở mức khá
cao, tới 450 USD/tấn (TKV đang bán được giá chỉ trên 300 USD/tấn). Quy
hoạch còn xác định đến năm 2015 sẽ mở rộng diện phải thăm dò bôxit ra cả
Bảo Lộc (Lâm Đồng), mỏ Thống Nhất, Thọ Sơn (Bình Phước), Sơ Pai (Gia
Lai)...
|
CẦM VĂN KÌNH
Nguồn:
No comments:
Post a Comment